Yemek alışkanlıkları dünyanın her ülkesinde coğrafi, ekonomik ve dini koşullardan etkileniyor; bu Çin için de geçerli. 1,38 milyarlık bir nüfusu mutfak kültürü üzerinden değerlendirmek oldukça sakıncalı. Böyle büyük bir coğrafyada, böyle bir nüfusta yemek kültürünü belli kategorilere indirgemek doğru bir davranış olmayacaktır.
Aralık 2019’da Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan yeni koronavirüs salgını Çin yemek kültürünün bir parçasının sonucu olarak servis edildi. Ancak bunun doğruluğu tartışılan bir konudur. Evet Çin’deki canlı hayvan pazarları görünüş ve içerik olarak bizim kültürümüze oldukça ters gelmekte.
Tarih, kültür, din ve felsefe konularında farklılık gösteren, devlet ideolojisi ve benimsediği siyasî ve toplumsal değerlerin bize göre çok farklı yaşandığı bir coğrafyanın yemek kültürünün de farklı olabileceğini kabul etmek gerekiyor. Ancak bunun Çin’in geneline yaymak doğru değil.
Bunu Çin’de gıda sektöründe işletmecilik yapan biri olarak söylüyorum. Şu an bizim müşterilerimizin % 40’ını Çinliler oluşturuyor. Türk yemeklerine ilgileri oldukça fazla. Örneğin hiç ayran içmemiş birisine ayran satıyoruz. Sadece Türk mutfağına değil diğer ülke mutfaklarına da ilgililer.
Türk mutfağı da Çin mutfağı da, halkların iç içe yaşamasıyla oluşmuş, paylaşımcı, coğrafya odaklı ve çok lezzetli bir mutfaktır. İki ülkenin mutfağı için söylenebilecek en genel tanım budur. Soslar, baharatlar iki mutfağın da vazgeçilmezi. Bununla birlikte Türk mutfağındaki sosları ve baharatları Çinliler tanımıyor. Genel tanımda böyle, elbette ki malzeme seçimlerimiz farklı.
2011’de National Geographic tarafından hazırlanan “Dünya Ne Yiyor” başlıklı araştırmanın verilerine göre, Çin’de gündelik olarak en çok tüketilen gıda, yüzde 47 ile tahıl; çoğunlukla da pirinç. Etin gündelik tüketimdeki payı ise yüzde 17. Çin’de et tüketiminin sanıldığı kadar yaygın olmadığı, Çinlilerin vahşi hayvanları sandığımız gibi tüketmediği bu verilerden de ortaya konabilir.
Bizim mutfağımızdaki coğrafyadan kaynaklı farklılıklar Çin’de de mevcut. Besi hayvanlarına erişimin zor ve pahalı olduğu güney bölgelerinde, vahşi hayvan tüketimi tarihsel olarak daha yaygın olabilir. Gözlemler de bunu doğrular nitelikte. Dolayısıyla vahşi hayvan tüketiminin Çin halkının rutini olduğu söylenemez.
Çin’deki Türk restoranlarının sayısı arttıkça lezzet tecrübeleri de o kadar artacaktır. Çinli dostlarımıza Türk mutfağını sevdirmeyi başardık ve bunun sürekliliğini kazanmak için de çalışmalarımızı titizlikle gerçekleştiriyoruz.
Özcan SEZER
